Moet je traumaloze kinderen willen opvoeden?

Familieopstellingen gaat over het helen van (generationeel) trauma. Als ouder willen we zo het beste voor onze kinderen, maar ik zie ook veel ouders zichzelf ontzettend veel druk op leggen. Vanuit de behoefte ‘om de opvoeding goed te doen’ of ‘het beter te doen dan onze ouders’, stappen we in de illusie dat we onze kinderen zo traumaloos moeten opvoeden. We willen het als ouders graag goed doen, maar waar ligt de grens? In dit blog een systemische blik op trauma doorgeven aan je kinderen.

We willen als ouders allemaal fijne kinderen opvoeden

In maart 2025 ben ik uitgerekend van mijn eerste (geborene) kindje. Het is een reis, nu al, om te ontdekken welke dingen er allemaal veranderen. Met het inlezen in de geboorte en opvoeding merk ik dat veelal met mijn systemische blik hier naar kijk. En één van mijn eerste inzichten wil ik met jouw delen in dit blog.

Familieopstellingen gaat over het helen van (generationeel) trauma - en daar zijn we soms een heel leven mee bezig. Nu kunnen we onze kinderen een handje helpen, door onze eigen trauma’s aan te kijken en een opvoeding te geven waarbij de kans op trauma klein is.

Ik hoor het ouders tijdens een opstelling ook vaak zeggen: “Ik doe deze opstelling omdat ik niet wil dat mijn kinderen hier last van hebben.”

We willen het graag goed doen als ouders en fijne kinderen opvoeden. Maar soms zijn we zo bezig om onze kinderen te beschermen dat we een beetje doorslaan in ‘het goed willen doen’. En daar zitten meerdere nadelen aan.

Dit blog is een uitnodiging voor mij en voor jou.

Om minder streng te zijn op onszelf.
Om te verzachten in de moeilijkste taak.
Om fouten te maken en daar oké mee te zijn.

Maar vooral om te genieten. 🌸

1. What you persist, exist

Het is een principe wat overal in het leven naar voren komt: waar je weerstand tegen biedt, bestaat. In de manifestatiewereld hebben ze het ook over dat het woord ‘niet’ niet bestaat. Dus als je verlangen is om niet nog eens hetzelfde probleem tegen te komen, ga je het geheid tegenkomen.

Maar het komt ook in de psychologie naar boven. Daar heet het een ‘cognitieve bias’. Waar je je op focust, dat ineens ga je ook ineens meer zien. Bijvoorbeeld het moment dat je een nieuwe auto koopt, ineens zie je ze overal op de weg rijden.

Zo is het ook met trauma. Dus heb jij een oordeel over hoe jij bent opgevoed en besluit je het totaal anders te doen? Dan ben je nog steeds dezelfde dynamiek in stand aan het houden, maar nu in een andere vorm.

Het werkt dus niet om je kinderen totaal anders op te voeden dan je ouders bij jou hebben gedaan. Het gaat er dus niet om, om iets uit te sluiten (zoals trauma), maar juist in te sluiten en ja te zeggen tegen dat wat je tegenkomt. Mag ook trauma er zijn? Mag ook pijn er zijn? Zonder je kind te moeten redden.

2. Er bestaat geen licht, zonder het donker

Pijn hoort nou eenmaal bij de dualiteit van het leven. Er moet pijn zijn om ook niet-pijn te laten zijn. Alleen niet-pijn of niet-trauma nastreven kan dus letterlijk niet. En toch suggereert dat het wel een beetje als we als ouders zo hard ons best doen om zulke fijn mogelijke kinderen op te voeden.

Het is dan ook niet je taak als ouder om je kind te beschermen tegen alle pijn die het meemaakt. Je ontneemt daarin eigenlijk je kind het vermogen om met pijn te leren omgaan en weerbaar te worden. Dit zijn kwaliteiten die ontzettend belangrijk zijn om te hebben als volwassene.

Je kind kan alleen heel zijn wanneer deze dualiteit er in zijn volledigheid mag zijn, dus ook dat de pijn er mag zijn. Gun jij je kind zijn/haar lot? En kan jij als ouder de onmacht dragen die je voelt terwijl jij je kind ziet lijden?

Dat laatste mag ik zelf nog leren voelen en ik kan me voorstellen dat dit een behoorlijke uitdaging is om uit te houden. Zeker als je het gevoel hebt dat het niet goed gaat met je kind. Maar meermaals heb ik in opstellingen meegemaakt hoe helend het is als de ouders meer afstand neemt van het kind en er staat als een pilaar van aanwezigheid die zegt: “Ik ben hier als je mij nodig hebt. Tot die tijd heb ik het volste vertrouwen in dat jij je eigen pad kan kiezen.”

3. De enige die je helen kan, dat ben jezelf

In mijn huidige (zelf)onderzoek naar opvoeding heb ik al één belangrijke les mogen leren: we willen kinderen te veel controleren en beschermen (zoals we met alles in onze maatschappij doen). Vanuit de behoefte om te controleren en beschermen is onze focus dus heel erg op het kind. Maar je kan veel beter naar jezelf kijken.

Veelal komt het in opstellingen voor: het (ongewenste) gedrag van kinderen is vaak een spiegel naar de ouders. Je kan dus veel beter de focus verleggen van je kind naar jezelf. Een prachtige vraag die jij jezelf kan stellen quoteer ik uit het boek van Bibi Schreuder, die veel ervaring heeft met het werken met kinderen, is: “Waarvoor is je kind hard aan het werk?” Of anders gezegd: wat speelt er in de onderstroom en laat je kind door het (ongewenste) gedrag zien?

Daarbij komt dat als je opvoeden ‘heel graag goed wilt doen’ (en dus niet fout mag doen), leg jij jezelf als ouder enorm veel druk op - wat verkramping geeft. In plaats van dat je bezig bent om het jezelf goed te laten gaan, is je focus verlegt naar je kind(eren). Zij worden belangrijker dan jou, maar dit is niet hun plek.

Jij bent de belangrijkste in jouw leven en je helpt je kinderen het meest door het jezelf goed te laten gaan. Dus waar zit jouw heling?

4. Er bestaat geen perfecte opvoeding

40 jaar geleden kwam er een opvoedfilosofie uit waarbij je kinderen zelf moest laten uithuilen, nu beseffen we ons hoe traumatisch dit is. Toch is dit boek de hele wereld over gegaan en hebben duizenden tot tienduizenden gezinnen hieraan meegedaan. Volledig vanuit de overtuiging dat ze het juiste doen. Er kan nog zoveel ‘bewijs’ zijn voor bepaalde opvoedstijlen, vele spreken elkaar ook tegen.

Nu ik veel ouders spreek over opvoeden herken ik de trend: we doen eigenlijk allemaal maar wat. 😅 En wonderlijk genoeg: dat lucht mij behoorlijk op. In plaats van een methode moeten volgen - en als je daar niet de juiste resultaten mee boekt - faal je, creëer je hiermee meer ruimte. Meer ruimte om te ontdekken, zelf waar te nemen en kijken wat jouw kind en jij nodig hebben.

Het maakt mij krachtig als ouder, wetende dat ík de autoriteit ben (niet een man die een boek heeft geschreven wiens kinderen hem omschrijven als “ijskoude pa die nooit knuffelt”) en het beste kan weten wat goed is voor mij en mijn kind. Het enige wat je écht kan doen is trouw blijven aan wat van binnen goed voelt en wat je waarneemt bij je eigen kind - en daar horen soms moeilijke keuzes bij.

Wat maakt mij als ouder krachtiger?

Ik mocht afgelopen weekend mijn eerste lessen oefenen op mijn neefjes en nichtje waar ik een dag op zou passen. En het was zo’n verademing om te merken dat als ik minder mijn best deed om het goed te doen, om hun te vermaken, om hun (positief) te beïnvloeden, het voor ons allemaal fijner was.

Kinderen opvoeden is rete ingewikkeld. Maar als we de blik minder op het kind, maar meer op ons brengen, is een fijne vraag die je kan stellen:

Wat maakt mij als ouder krachtiger?

Voor mij was dat om een koffietje te drinken in een koffietentje, in plaats van naar de kinderboerderij gaan. Al voorlezend uit Dikkertje Dap, met een liefdevolle blik van 2 grootouders, hebben we daar 2 uur genoten. Mijn dankbaarste moment van de dag.